Gísla saga Súrssonar 18

The wake for Þorgrímr. The magic of Þorgrímr nef. Bǫrkr marries Þórdis. Games at the pond. Gísli betrays himself by a stanza.

1. Nú er erfi drukkit eptir Þorgrím, ok gefr Bǫrkr góðar vingjafir mǫrgum mǫnnum. 2. Þat er næst til tíðenda, at Bǫrkur kaupir at Þorgrími nef, at hann seiddi seið, at þeim manni yrði ekki at bjǫrg, er Þorgrím hefði vegit, þó at menn vildi duga hánum ok hann megi sér hvergi ró eiga á landi; oxi níu vetra gamall var hánum gefinn til þess. 3. Nú flytur Þorgrímr fram seiðinn,1 ok veitir sér umbúð eptir venju sinni ok gerir sér hjall,2 ok fremr hann þetta fjǫlkynngiliga með allri ergi3 ok skelmiskap. 4. Varð ok sá hlutr einn, er nýnæmum þótti gegna,4 at aldrei festi snæ útan (ok) sunnan á haugi Þorgríms ok ekki fraus; ok gátu menn þess til, at hann myndi Frey svá ávarðr5 fyrir blótin, at hann myndi eigi vilja, at frøri á milli þeira. 5. Því fór fram um veturinn, ok eiga þeir brœður leika saman.6 Bǫrkur gengr þar í bú með Þórdísi ok fær hennar. Hón fór eigi ein saman,7 þá er þetta var, ok fœðir hón svein, ok er hann vatni ausinn, ok er fyrst nefndr Þorgrímr eptir fǫður sínum. 6. Ok er hann vex upp, þótti þeim hann þungr í skaplyndi8 ok óeirinn, ok var snúit9 nafninu, ok kallaður Snorri.10 7. Bǫrkr bjó þar þau misseri,11 ok eiga þeir leika saman. 8. Kona er nefnd Auðbjǫrg, er bjó í ofanverðum dalnum á Annmarkastǫðum;12 hón var systir Þorgríms nefs. Hón hafði átt sér bónda, er Þorkell hét ok var kallaðr annmarki.13 9. Sonr hennar hét Þorsteinn; hann var einnhverr sterkastr at leikunum annarr en Gísli. Þeir eru jafnan14 sér í leik Gísli ok Þorsteinn, en þeir til móts, Bǫrkr ok Þorkell. 10. Einnhvern dag kom þar fjǫlði manna at sjá leikinn, því at mǫrgum var mikil forvitni á at sjá leikinn ok vita, hverr sterkastr væri eða leikmaðr beztr; en þar var sem víða annars staðar, at mǫnnum15 er þess meira kapp á, er fleiri koma til leikanna. 11. Þess er getit, at Bǫrkr hefði ekki16 við Þorsteini17 um daginn; ok at lykðum reiddiz Bǫrkr, ok braut í sundr knatttré18 Þorsteins, en Þorsteinn feldi hann ok rak við svellinu niðr. 12. En er Gísli sér þat, þá mælti hann, at hann skyldi leika sem hann hefði mátt til við Bǫrk – “ok mun ek skipta trjám við þik.”

Svá gera þeir. 13. Gísli sez niðr ok gerir at19 trénu, horfir á hauginn Þorgríms; snær var á jǫrðu; en konur sátu upp í brekkuna, Þórdís systir hans, ok margar aðrar. 14. Gísli kvað þá vísu, (er æva skyldi):

10

Teina sék í túne
tál-gríms vinar fǫ́lo,
Gauts þess’s geig of veittak
gunnbliks, þáar miklo;
nú hefr gnýstœrer geira
(grímo Þrótt) of sóttan
(þann lét lundr of lendan)
landkost (áar branda).20

15. Þórdís nam þegar vísuna,21 gengr heim ok hefir ráðit vísuna. Þeir skilja22 nú leikinn; ferr Þorsteinn heim. 16. Maðr hét Þorgeirr, ok var kallaðr orri;23 hann bjó á Orrastǫðum.24 Bergr hét maðr, ok var kallaðr skammfótr;25 hann bjó á Skammfótarmýri26 fyrir austan27 ána. 17. Ok nú er menn fara heim, rœða þeir um leikinn Þorsteinn ok Bergr ok deila at lykðum; er Bergr með Berki,28 en Þorsteinn mælir í móti, ok lýstr Bergr Þorstein øxarhamarshǫgg; en Þorgeir stendr á milli,29 ok fær Þorsteinn eigi hefnt sín, ferr heim til móður sinnar Auðbjargar; bindr hón um sár hans ok lætr eigi vel yfir hans ferð. 18. Kerling fær ekki sofnat um nóttina; (svá var henni bimbult). Veðr var kalt úti, ok logn ok heiðríkt. Hón gengr nǫkkurum sinnum andsœlis31 um húsin (ok viðrar í allar ættir ok setr upp nasirnar; en við þessa hennar meðferð) 19. þá tók veðrit at skipask, ok gørir á fjúk mikit ok eptir þat þey, ok brestr flóð í hlíðinni32 ok hleypur snæskriða á bœ Bergs, ok fá þar .xij. menn bana, ok sér enn merki jarðfallsins33 í dag.


Notes

1: flytr–seiðinn, regarding seiðr, see also Ǫrvar-Oddss. c. 2, 1.

2: hjallr (häufiger seiðhjallr), see Laxd. c. 35, 38.

3: ergi, c.f. Heimskr. I, 19: En þessi fjǫlkyngi, er framið er, fylgir svá mikil ergi, at eigi þótti karlmǫnnum kammlaust við at fara, ok var gyðjunum kend sú íþrótt. What exactly this “ergi” is, no one knows, but something obscene or lewd appears to be meant.

4: er nýnœmum þótti gegna,”which appeared to be something new (unprecedented).”

5: ávarðr, “popular;” “that he was such a favorite of Freyr’s, that etc.”

6: Því–saman, this sentence is somewhat illogical since Því cannot refer to anything that precedes it; this also appears in S in the same form. The meaning is, “It so happened in the winter that the brothers, as was agreed to earlier, held games.” This sentence is perhaps based on an earlier intopolation.

7: Hón fór ekki ein saman, “she was pregnant.”

8: þungr í skaplyndi, “mean tempered.”

9: snúit, “changed.”

10: kallaðr Snorri, this is the famous Snorri goði, the primary figure in Eyrb. C.f. the same c. 12,5.

11: þau misseri, “this winter.”

12: Annmarkastǫðum, this settlement is long gone, but the remains are still there, see Árbók 1883, s. 28.

13: annmarki, means “mistake,” primarily in the moral sense.

14: jafnan, “as a rule.”

15: … mǫnnum, meaning, the games; “the harder the players play, the more spectators will be there.”

16: Bǫrkr–Þorsteini: if the preceding is correct, Bǫrkr and Þorsteinn will compete exceptionally.

17: knattré, n. “ball-stick” (the stick with which the ball is hit).

18: hefði ekki, afl is implied.

19: gerir at, “repaired.”

20: Str. 10 Prose word order: Sék (also in frgmr.) teina í þáar miklo túne fǫ́lo vinar tál-gríms, þess gunnbliks Gauts, es of veittak geig; nú hefr geira gnýstœrer of sóttan landkost; þann grímo Þrótt lét áar branda lundr of lendan.

“I see strips in the thawed field of Þorgrím, the warrior to whom I inflicted harm, and now the fighter has taken possession of a plot of land, and given another plot of land to his opponent.”

21: ráðit vísuna, “understood the meaning of the stanza.”

22: skilja, “they break off, quit.”

23: orri, “black cock” (tetrao tetrix L.).

24: Orrastǫðum, a small courtyard, perhaps in the small Labadalr, a side valley of the Haukadalr on the west side, see Árbók 1883, s. 28 to 29.

25: skammfótr, “the short-legged.”

26: Skammfótarmýri; the name is undoubtedly identical to modern Skammfótarengi, a marshy stretch of Haukadalr on the east side; here there was also the small settlement, see Árbók 1883, s. 29-30; vgl. Kålund I, 572.

27: austan, a correction for vestan in the manuscript, which is hardly correct.

28: er Bergr með Berki, “Bergr counts the party of Bǫrkr.”

29: stendr í milli, “intervene” (bring the fighting men away from one another).

31: andsœlis, or else, ǫfugt “wrong,” meaning, backward. This type of movement seemed to be part of weather magic, see Landnáma III, c. 4, about whichis told about the wizard Ljót.

32: brestr–hlíðinni, “snow masses set in motion on the slope, tumbling down the slope.

33: jarðfallsins, “the rockfall;” such a one is visible near Skammfäotarengi; such rock falls are not at all uncommon in Haukadalr.

rss facebook twitter github youtube mail spotify lastfm instagram linkedin google google-plus pinterest medium vimeo stackoverflow reddit quora quora