Gísla saga Súrssonar 16
Þorgrímr is killed
1. Bǫrkur ok Eyjólfur koma um kveldit með sex tøgu manna, ok var þar hundrað manna, en hálft at Gísla. Tóku menn til drykkju á Hóli um kveldit, ok fara menn í rekkjur eptir þat ok sofa.
2. Gísli mælti við Auði konu sína: “Ek hefi ekki gefit1 hesti Þorkels ens auðga, ok gakk þú með mér ok lát loku fyrir hurð ok vaki, (á) meðan ek geng í brott, ok lát frá loku, er ek køm aptr.”
3. Hann tekr spjótit Grásíðu úr ǫrkinni, ok er í kápu blári ok í skyrtu ok í línbrókum, ok gengr hann síðan til lœkjar þess,2 er fellr á milli bœjanna, ok tekit var neytingarvatn3 af hvárumtveggja bœnum. 4. Hann gengr gǫtu4 til lœkjarins, en veðr síðan lœkinn til gǫtu þeirar, er lá til hins bœjarins.6 5. Gísla var kunnug húsaskipun á Sæbóli, því at hann hafði gǫrt þar bœinn; þar var innangengt7 í fjós; þangat gengr hann; þar stóðu þrír tigir kúa hvárum megin, hann knýtir saman halana8 í nautunum, þrimr tøgum hvárum megin, ok lýkr aptr fjósinu ok býr svá um, at eigi má upp lúka, þó at innan sé til komit. 6. Síðan ferr hann til mannhúsanna, ok hafði Geirmundr geymt hlutverka sinna,9 því at loka var engi fyrir hurðum; gengr hann nú inn ok lýkr aptr hurðunni, sem um aptaninn hafði verit um búit. 7. Nú fer hann at ǫllu tómliga.10 Eptir þat stendr hann ok hlýðiz um, hvárt nǫkkurir vekði, ok verðr hann þess varr, at allir menn sofa. 8. Þrjú váru log í skálanum. Síðan tekr hann sefit af gólfinu ok vefr saman, kastar síðan í ljósit eitt, ok sloknar þat; eftir þat stendr hann ok hyggr at, hvárt nǫkkur vaknar við, ok finnr hann þat ekki. 9. Þá tekr hann aðra sefvisk ok kastar í þat ljós, er þar var næst, ok sløkkvir þat; Þá verðr hann þess varr, at eigi munu allir sofa, því at hann sér, at ungs manns11 hǫnd kømr á et (þriðja) ljósit ok kippir ofan kolunni12 ok kœfir13 ljósit.
10. Nú gengr hann innar eptir húsinu ok at lokhvílunni þar er þau þorgrímr hvílðu ok systir hans, ok var hnigin hurð á gátt,14 ok eru þau bæði í rekkju. 11. Gengur hann þangat ok þreifaz fyrir15 ok tekr á brjósti henni ok hvílði hón nær stokki.
12. Síðan mælti hón Þórdís: “Hví er svá kǫld hǫnd þín, Þorgrímr?” ok vekr hann.
Þorgrímur mælti: “Viltu at ek snúiz at þér?”
Hón hugði, at hann legði16 hǫndina yfir hana. Gísli bíðr þá enn um stund ok vermir hǫndina í serk sér, en þau sofna bæði; nú tekr hann á Þorgrími kyrt, svá at hann vaknaði; hann hugði at hón Þórdís vekði hann, ok snøriz þá at henni. 14. Gísli tekr þá klæðin17 af þeim annarri hendi, en með annarri leggur hann í gegnum Þorgrím með Grásíðu, svá at í beðinum nam stað. Nú kallar hón Þórdís ok mælti: “Vaki menn í skálanum! Þorgrímr er veginn, bóndi minn.”
15. Gísli snýr í brott skyndiliga til fjóssins, gengr þar út sem hann hafði ætlat, ok lýkr aptr eptir sér rammliga, snýrr heim síðan ena sǫmu leið, ok má hvergi sjá spor hans. 16. Auðr lætur lok frá hurðu, er hann kom heim, ok ferr hann í sæing sína, ok lætur sem ekki18 sé í orðit, eða hann eigi um ekki at vera.19 17. En menn allir váru ǫlœrir á Sæbóli ok vissu ekki, hvat af skyldi ráða,20 kom þetta á þá óvara, ok urðu því eigi tekin þau ráð sem dygði (eða þǫrf var á).
Notes
1: gefit, namely fóðr, “I have not fed Þ’s’ horse.”
Ꝩ See def. IV in CV. ↩
2: lœkjar þess, this creek runs west of the settlements Hóll and Sæból; see the map in Árbók 1883; the description here is quite accurate. ↩
3: neytingarvatn, “water for household use.” ↩
4: gǫtu, the short path from Hóll to the creek. ↩
5: til hins bœjarins, “to the other settlement,” meaning, Sæból; perhaps ens neðra from S and frgmt. should be included; the overall meaning is the same. ↩
6: húsaskipun, f. “the furnishings of the house.” ↩
7: var innangengt, “one can go directly into the cowshed from inside the yard.” ↩
8: hann knýtir saman halana, thereby blocking the way that led through the two rows of cattle, and made the possible encounter more difficult (Árbók 1883, s. 24.) The same remedy seems to have been used often, see Droplaugarsona saga (Kbh. 1847), s. 29, 27. ↩
9: hluverka sinna, “the business that came to him.” ↩
10: tómliga, “in peace,” “leisurely.” ↩
11: ungs manns, namely Geirmund’s (which is explicitely stated in S). ↩
12: kolunni, v. kola, “lamp (with oil).” ↩
14: á gátt = aptr (S and frgmt.), “closed.” ↩
15: þreifazfyrir, “fumbles ahead.” ↩
19: eiga–vera, “was busy with nothing.” ↩
20: hvat af skyldi ráða, “which decision should be taken.” ↩