1. Þorvarðr hét maðr, er bjó í Holti;1 húskarlar hans deildu um verk, ok hjugguz með ljám, ok varð hvártveggi sárr; kømr Vésteinn til ok sættir þá ok gerir svá, at hvárumtveggjum hugnar vel; ríðr nú út til Dýrafjarðar, ok austmenn, þrír samt.2 2. En þeir koma undir Hest, Hallvarðr ok Hávarðr, ok fregna nú et sanna um ferð Vésteins, ríða nú aptur sem þeir mega. 3. Ok er þeir koma til Mosvalla, þá sá þeir manna reið í miðjum dal,3 ok var þá leiti4 í millum þeira; ríða nú í Bjarnardal ok koma til Arnkelsbrekku;5 þar springa báðir hestarnir; þeir6 renna þá af hestunum ok kalla. 4. Heyra þeir Vésteinn nú, ok váru þá komnir á Gemlufallsheiði, ok bíða nú, ok hittaz þeir, ok bera upp ørindi sín, bera nú fram peninginn, þann er Gísli sendi hánum. 5. Hann tekr nú annan penning ór fégyrðli7 sínum, ok roðnar mjǫk á at sjá: “Satt eitt segi þit,” segir hann, “ok munda ek aptr hafa horfit, ef þit hefðuð hitt mik fyrr; en nú falla vǫtn ǫll til Dýrafjarðar,8 ok mun ek þangat ríða, enda em ek þess fúss. 6. Austmenn skulu hverfa aptr, en þit stígið á skip,” segir Vésteinn, “ok segið Gísla ok systur minni þangað kvámu mína.”
Þeir fara heim ok segja Gísla.
Hann svarar: “Svá verðr nú at vera.”
7. Vésteinn ferr til Lambadals9 til Lútu10 frændkonu sinnar, ok lætr hón flytja hann yfir fjǫrðinn, ok mælti við hann. “Vésteinn!” sagði hón, “vertu varr um þik; þurfa muntu þess.”
8. Hann er fluttr til Þingeyrar;11 þar bjó þá maðr, er Þorvaldr gneisti hét. Vésteinn gengr þar til húsa, ok lét Þorvaldr hánum heimilan hest sinn; ríðr hann nú við hrynjandi12 ok hefir sitt sǫðulreiði; hann fylgir hánum til Sandaóss ok bauð at fylgja hánum allt til Gísla. 9. Hann kvað eigi þess þurfa.
“Mart hefr skipaz í Haukadal,” sagði hann, “ok vertu varr um þik.”
Þeir skiljaz nú. Ríður Vésteinn nú til þess er hann kømr í Haukadal, ok var á heiðviðri13 ok tunglskin.14 10. En at þeira Þorgríms, þá láta þau inn15 naut, Geirmundr ok kona sú, er Rannveig hét; bæsir hón nautin16 en hann rekr inn at henni. 11. Þá ríðr Vésteinn þar um vǫll,17 ok hittir Geirmundr hann. Geirmundur mælti:
“Kom þú ekki hér á Sæból ok far til Gísla, ok ver varr um þik.”
12. Rannveig hafði gengit út ór fjósinu, hyggur at manninum ok þykkiz kenna, ok er nautin váru inn látin, þræta þau um manninn, hverr verit hafði, ok ganga við þat heim. 13. Þeir Þorgrímr18 sitja við eld, ok spyrr Þorgrímr, ef þau hefði nǫkkut manna sét eða hitt, eða um hvat þau þrættiz.
14. “Ek þóttumz kenna, at Vésteinn var hér kominn,” sagði Rannveig, “ok var í blári19 kápu ok spjót í hendi ok reið við hrynjandi.”
“En hvat segir þú, Geirmundr?”20
“Ógǫrla sá ek til; en húskarl ætla ek Ǫnundar ór Meðaldal, ok var í kápu Gísla, en sǫðulreiði Ǫnundar, ok í hendi fiskistǫng21 ok veðrar22 af upp.
15 . “Nú mun ljúga annathvárt ykkat,” sagði Þorgrímr, “ok far þú, Rannveig! á Hól ok vit, hvat þar er títt.”
16. Nú fór hón ok kom til dura, er menn váru komnir til drykkju. Gísli var í durum úti ok heilsaði henni ok bauð henni þar at vera. Hón kvez heim skyldu – “ok vilda ek hitta Guðríði mey.”
17. Gísli kallar á hana, ok varð ekki at ørendum.
“Hvar er Auðr, kona þín?” segir hón.
“Hér er hón,” segir Gísli.
Hón gengr út, ok spurði, hvat hón vildi. Hón kvað smá ørindi ein vera, ok kómuz engi upp. 18. Gísli bað hana gera annathvárt, vera þar eða fara heim. Hón fór heim, ok var þá nǫkkuru heimskari en áðr, ef á mátti gœða,23 en kunni engi tíðindi at segja. 19. En eptir um morgininn lét Vésteinn bera at sér tǫskur tvær, er varningr var í, ok þeir brœðr hǫfðu með farit, Hallvarðr ok Hávarðr. 20. Hann tók þar ór refil sextøgan at lengð24 ok hǫfuðdúk, tuttugu álna langan ok ofit í25 glit26 af gulli í þrim stǫðum27 ok mundlaugar þrjár, fáðar með gulli. Þetta bar hann fram ok gaf systur sinni, Gísla ok Þokeli svarabróður sínum, ef hann vildi þiggja. 21. Gísli gengr ok Þorkatlar tveir á Sæból til Þorkels, bróður síns. Segir Gísli, at Vésteinn var þar kominn, ok hann hefir gefit þeim báðum saman gripina, ok sýnir hánum ok biðr hann af hafa slíkt, er hann vill.
22. Þorkell svarar: “Þó værir þú makligr, þó at þú eignaðiz alla, ok vil ek eigi þiggja gripina; eigi eru launin sýnni en svá.”
Ok vill hann víst eigi þiggja. Nú ferr Gísli heim ok þykkir hánum um allt einn veg á horfaz.28
1: Holt now a parsonage, is also located on Ǫnundarfjord, north-by-northwest of Mosvellir. ↩
2: þrír samt, “all three” (Vésteinn and the two Norwegians). ↩
3: dal, namely the subsequently named Bjanardalr, through which the road leads to Dýrafjǫðr, and over the Gemlufallsheiðr mountain. ↩
4: leiti, “a hill,” near the settlement of Kirkjuból (Árbók 1883, s. 8). ↩
5: Arnkelsbrekka, is the name of one of the other side of the mountain over which the road to Gemlufallsheiðr goes (Árbók a.a.o.). ↩
6: þeir, Vésteinn und the slaves. bera, subj. is the slaves. ↩
7: fégyrðill, m. “money bag.” ↩
8: falla–Dýrafjarðar, Vesteinn had come so far; the Gemlufallsheiðr is narrow at the top, so that the trail leads downward very soon (Árbók 1883, s. 8-9). The words also have a symbolic meaning, as the streams all flow to Dýrafjǫrðr, so does Vésteinn go there. ↩
9: Lambadals; this small valley, which opens toward Dýrafjǫrðr, lies between Gemlufall and Valseyrr (s. zu V, 6). ↩
10: Lútu, (S has Luku) is a very unusual name; perhaps fem. form of adj. lútr, “bent forward;” so Lúta would originally have been a nickname. Lúka (or Luka) is even less Nordic. ↩
11: Þingeyrr, approximately farther east of the fjord than Haukadalr and Meðaldalr, now known as a market place; in an unspecified period, the Dýrfirðingar thing – instead of Valseyrr – was held here, one can still see the remains, see Árbók 1883, ff. ↩
12: við hrynjandi (fem. īn- st.), “with a ringing bridle;” small rings, or something similar, were fastened to the bridle of the horse; this is apparently referenced in a Norwegian folk song, “ringland-begsli” (s. Landstad: Norske Folkeviser s. 417). ↩
13: heiðviðri, n. “clear weather.” ↩
14: tunglskin, n. “moonshine.” ↩
15: láta–inn, “drifting in” (into the stall). ↩
16: bœsir hón nautin, “she binds the cows” (each one in their place); báss is the stall assigned for each animal. ↩
17: um vǫll, “by the tún;” see the illustration in Árbók 1883; Sæból was closer to the fjord, Hóll was a bit higher. ↩
18: Þeir Þorgrímr, “Þ. and the rest of them.” ↩
20: En–Geirmundr are the words of Þorgrím. ↩
21: fiskistǫng, f. “fishing rod.” ↩
22: verðrar, m. pl. (?), a word of unknown meaning; it has to designate a device at the end of the pole that is similar to a spear point. Or is verðrar simply an error for fjaðrar (fjǫðr = spear blade); so, a pole to fish with? ↩
23: ef–gœða, “if that (her stupidity) could ever have been greater;” the sentence is probably a later addition; it is missing in S. ↩
24: sexøgan at lengð, “60 leagues long.” ↩
27: í þrim stǫðum, as three strips of even length. ↩
28: þykkir–horfaz, “it seemed to him that everything was going the same direction” (as if everything would lead to the same result). ↩