1. Hér eftir tekr Þorbjǫrn við fé ǫllu því er átt hafði faðir hans ok brœðr ij.1 Hann býr í Súrnadal at Stokkum.2 2. Hann biðr konu þeirar, er Þóra hét ok var Rauðsdóttir ór Friðarey,3 ok fékk hennar. Þeira samfarir váru góðar ok eigi langar, áðr en þan gátu bǫrn at eiga. 3. Dóttir þeira er nefnd Þórdís, ok var hón ellzt barna þeira. Þorkell hét sonr þeira, enn ellzti, annarr Gísli, Ari enn yngsti; ok vaxa allir upp heima þar; funduz eigi fremri menn þar í nánd þeira jafnaldrar. 4. Ara var fóstr fengit með Styrkári, móðurbróður sínum; en þeir Þorkell ok Gísli váru heima báðir. 5. Bárðr hét maðr; hann bjó þar í Súrnadal; hann var ungr maðr, ok hafði nýtekit við fǫðurarfi sínum. 6. Kolbjǫrn hét maðr, er bjó á Hellu4 í Súrnadal; hann var ungr maðr ok hafði nýtekið við fǫðurarfi sínum.5 7. Þat tǫluðu sumir menn, at Bárðr fíflði6 Þórdísi Þorbjarnardóttur; hón var bæði væn ok vitur.7 8. Þorbirni hugnaði þat illa, ok kveðzt ætla, ef Ari væri heima, at þá myndi eigi vel gefaz.8
Bárðr kvað ómæt ómaga orð9 – “ok mun ek fara sem áðr.”
9. Með þeim Þorkeli10 var vingott, ok var hann í bragði með hánum, en Gísla var óþokkat11 um tal þeira sem fǫður hans. 10. Þat er sagt einn tíma, at Gísli ræz í ferð með þeim Bárði ok Þorkeli; hann fór á miðja vega12 til Granaskeiðs;13 svá heitir þar, er Bárðr bjó; ok þá er minst ván var, høggr Gísli Bárð banahǫgg. 11. Þorkell reiddiz ok kvað Gísla illa gǫrt hafa, en Gísli bað bróður sinn sefaz – “ok skiptu vit sverðum ok haf þú þat, sem betr bítr;” hann brá á glens við hann.14 12. Nú sefaz Þorkell ok sez niðr hjá Bárði, en Gísli ferr heim ok segir fǫður sínum ok líkaði hánum vel. 13. Aldrei varð síðan jafnblítt með þeim brœðrum, ok ekki þá Þorkell vápnaskiptit,15 ok eigi vildi hann heima þar vera, ok fór til Hólmgǫngu-Skeggja16 í eyna Sǫxu;17 hann18 var mjǫk skyldr Bárði, ok var hann þar. 14. Hann eggjar mjǫk Skeggja at hefna Bárðar, frænda síns, en ganga at eiga Þórdísi, systur sína. 15. Nú fara þeir til Stokka, xx. saman; ok er þeir kómu á bœinn mælir Skeggi til mægða við Þorbjǫrn, “en til samfara við Þórdísi, dóttur þína.”
16. En Þorbjǫrn vildi eigi gipta hánum konuna; þat var talat, at Kolbjǫrn væri í þingum við19 Þórdísi; þótti Skeggja sem hann ylli, er hann gat eigi fengit ráðit,20 ok ferr til fundar við Kolbjǫrn ok býðr hánum hólmgǫngu í eyinni Sǫxu. 17. Hann kvez koma mundu, ok sagðiz eigi verðr at eiga Þórdísi, ef hann þyrði eigi at berjaz við Skeggja; þeir Þorkell ok Skeggi fóru heim í Sǫxu, ok biðu þar hólmstefnunnar við annan mann ok xx. 18. Ok er liðnar váru iij. nætr, fór Gísli ok hittir Kolbjǫrn ok spyrr, hvárt hann er búinn til hólmstefnunnar; Kolbjǫrn svarar ok spyrr hvárt hann skal þat til ráðsins vinna.21
19. “Þat skaltu eigi segja,”22 segir Gísli.
Kolbjǫrn segir: “Svá hyggz mér at ek mun eigi þat til vinna at berjaz við Skeggja.”
Gísli biðr hann mæla allra manna armastan23 – “ok þóttu verðir allr at skǫmm, þá skal ek nú þó fara.”
20. Nú ferr Gísli við xij. mann í eyna Sǫxu. Skeggi kom til hólmsins ok segir upp hólmgǫngulǫg ok haslar vǫll24 Kolbirni, ok sér eigi hann þar kominn né þann er gangi á hólminn fyrir hann. 21. Refr hét maðr, er var smiðr Skeggja. Hann bað, at Refr skyldi gera mannlíkan eptir Gísla ok Kolbirni – “ok skal annar standa aptar en annar;25 ok skal níð þat standa ávallt þeim til háðungar”.
22. Nú heyrði Gísli í skóginn26 ok svarar: “Annat munu húskarlar þínir vinna þarfara ok máttu hér þann sjá er þorir at berjaz við þik.”
23. Ok ganga þeir á hólm ok berjaz, ok heldr skildi hvárr fyrir sik.27 Skeggi hefir sverð þat, er Gunnlogi28 hét, ok høggur með því til Gísla ok gall29 við hátt; þá mælti Skeggi:
1
Gall Gunnloge,
gaman vas Sǫxo.30
24. Gísli hjó í móti með hǫggspjóti, ok af sporðinn skildinum ok af hánum fótinn, ok mælti:
2
Hrǫkk hræfrakke, hjók til Skeggja.31
25. Skeggi leysti sik af hólmi, ok gekk ávallt við tréfót32 síðan. En Þorkell fór nú heim með Gísla bróður sínum, ok var nú mjǫk vel í frændsemi þeira, ok þykkir33 Gísli mikit hafa vaxit af þessum málum.
1: brœðr tveir, “his two brothers.” ↩
2: Stokkum, the settlement was called Stokkar, not Stakkar s. § 15; the name is probably related to Stokkahólmr. ↩
3: Friðarey, an island by this name is not known in Norway (and the Scottish island, Friðarey= Fair Hill, cannot be considered). According to Munch (Det norske folks hist, I, 1, 777), there is a typographic error. He assumes that the well-known island of Frœði, or Freiðarey in Nordmøre, and that is certainly correct; the island is very close to Surendal. ↩
4: Hellu, a settlement that is now unknown. ↩
5: hann–sínum, perhaps a copy error or a scribal addition. The S recension reads: þeir váru báðir á ungum aldri ok vel fjáreigandi. ↩
6: fíflði; fífla, is actually an expression for, “to seduce a woman.”
Ꝩ The related words before and after this entry is interesting. A similar modern English usage is, “to goof off,” or, “to fool around.” ↩
7: vœn ok vitr, an alliterative formula (see Fms. VI, 119 u. ö.). ↩
8: myndi–gefaz, “it would not come to a good end,” Ari would certainly avenge the damage. ↩
9: ómœt ómaga orð, an alliterative proverb, “worthless, meaningless words;” c.f. Laxd. 85, 6: ómœt eru afglapa orð. ↩
10: þeim Þorkeli_, between Bárðr and Þorkel.
var–í bragði, “was an advocate and supporter of the plan.” ↩
11: Gísla var óþakkat, “Gísli was displeased.” ↩
12: á miðja vega, “half of the way.” ↩
13: Granaskeið, like so, and not like Granna-, as is seen in the M recension; the name is a combination of Grani (a horse) and skeið, “traveler’s-path.” The settlement is unknown today. ↩
14: hann brá á glens við hann, “he handled the matter jokingly with him”; Gísli’s words are shrewdly spoken, but with a serious intention: by asking the brother to exchange the sword with him, he makes it clear that it was the duty of the older brother to kill his sister’s seducer. ↩
15: ekki–vápnaskipit, “They did not exchange their weapons.” ↩
16: Hólmgǫngu-Skeggi, this man, probably once famous for his duels, is otherwise unknown. ↩
17: Sǫxu, the location of this island is unknown. ↩
19: vœri í þingum við, actually, “lovemaking (with Þórdis),” to have a love affair with her; þing here is manþing, “rendezvous with a woman.” ↩
20: ráðit. In this case, “conjugal encounter.” ↩
21: hvárt–vinna, “…whether he has to to this….” ↩
22: þat–segja, this is not very clear; one would expect this to be constructed with spyrja instead of segja: “it is not fitting for you to ask that question.” Since this vague answer does not satisfy K., he explains that he will not fight. ↩
23: biðr–armastan, a curse that would be in more direct speech, mœ þú allra manna armastr, “you are miserable among men because of your words;” for example see, Heimskr II, 406, 19: hǫgg þú allra manna armastr, “may you be miserable for the stroke [that you inflicted].” ↩
24: hólmgǫngulǫg, see Egils s. c. 64, 39-40.
haslar vǫll, here simply “determines the limits of the battle zone,” perhaps by erecting stones in a circle, as in Egilss. c. 64, 37, where the words hólmhringr and marksteinar are used. ↩
25: skal annar–annar, “one should stand behidn the other;” this indicates an obscene situation, as in Bjarnar saga Hitdœlakappa c. 17 (Boer), and is therefore the worst possible insult (nið). ↩
26: í skóginn, the acc. indicates the direction of the sound, for example see, Eyrb. c. 51, 21: heyrðu þeir hark mikit í búrit. ↩
27: heldr–sik, it was otherwise the custom that the shield be held up toward the opposing combatant to signal readiness. (for example see Gunnl. saga c. 11). ↩
28: Gunnlogi, “battle-flame;” this is a kenning for the sword. ↩
30: Str. 1. “Gunnlogi rang loudly; it was a fun game for Saxa.” ↩
31: Str. 2. “The weapon moved quickly; I aimed a blow against Skegge.” –
32: 30 tréfót “wooden leg”, see Eyrb. c. 45, 27. ↩
33: þykkir, mǫnnum (not Þorkeli) completes this. Everyone thought that Gísli… ↩